Δύο «συναντήσεις» με τον Δημήτρη Μαραμή
Ο λόγος για το «Συμπόσιο» και τον «Σκοτεινό Έρωτα», δύο διαφορετικά έργα του μουσικοσυνθέτη Δημήτρη Μαραμή, ο οποίος αναμφισβήτητα ξεχώρισε στον μουσικό Ιούλιο της Κρήτης.
Εν αρχή ην το Συμπόσιον, μια μουσική παράσταση που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της 5ης Γιορτής Κρητικής Διατροφής στο Ρέθυμνο. Ένας κύκλος τραγουδιών με μελοποιημένα ποιήματα του συνθέτη για τον οίνο και τα πάθη που αυτός ξυπνά ή -ενίοτε- κατευνάζει. Πότε με διονυσιακή τραχύτητα και εκτροχιασμό, πότε μελωδικά ή με παιγνιώδη διάθεση, οι Θοδωρής Βουτσικάκης και Μέλα Γεροφώτη διέτρεξαν τραγουδιστικά στίχους από τον Όμηρο, τον Αίσωπο, τον Ανακρέοντα, τον Καβάφη, τον Ρίτσο, αλλά και ποιητών όχι ιδιαίτερα προβεβλημένων, όπως οι Κ. Κρυστάλλης, Γ. Δροσίνης, Λ. Πορφύρας, Ν. Λαπαθιώτης.
Η ευρηματική σύνθεση τόσων διαφορετικών κειμένων με θέμα το κρασί, παρέσυρε το κοινό σε ένα ταξίδι ποικίλων διακυμάνσεων. Πότε στην εκρηκτική ευθυμία της οινοποσίας: «Να μεθύσω, να μεθύσω/ εις τα κάλλη να ορμήσω/ τρυφερά να τα φιλήσω/ και εκεί να ξεψυχήσω!» Πότε σε υπαρξιακό αναστοχασμό: «Πιέ το η ψυχή σου αξέννοιαστη τόσο πολύ να γίνει/ που αν έρθ᾿ η Μοίρα σου η κακιά να της χαμογελάσεις/ καημοί καινούργιοι αν έρθουνε μαζί σου ας πιουν κι εκείνοι, κι αν έρθει ο Χάρος, ήσυχα κι αυτόν να τον κεράσεις». Επιπλέον, η παράσταση κέρδιζε ένα ακόμα δύσκολο στοίχημα προτείνοντας στους νεότερους να επαναξιολογήσουν έναν ποιητικό λόγο μάλλον ξεχασμένο στα βιβλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας των σχολικών χρόνων.
Η συνάντηση της αυθεντικής, εκ βαθέων λυρικότητας του Θ. Βουτσικάκη με τα δυναμικά στοιχεία και την ικανότητα της Μ. Γεροφώτη να περνά με άνεση από το ένα μουσικό είδος στο άλλο δημιούργησαν την ατμόσφαιρα που απορρόφησε μεθυστικά το κοινό, παρά τη διάσπαση που προκαλούσε η συνεχής πέριξ κίνηση οινόφιλων προς δοκιμή και τέρψη γεύσεων του κρητικού αμπελώνα.
Το κρασί μπορεί να αποτέλεσε την αφορμή μόνο, για εκείνη τη μουσική βραδιά. Μα οι ήχοι που έρχονταν από τη σκηνή λες και γέμιζαν αθόρυβα τη στάμνα που κρατάς στη μυστική σου αυλή με τους άυλους καρπούς από τους οποίους τρέφεται η ψυχή.
Η μουσική στάση ζωής... Η ποιητική στάση ζωής... Το αίσθημα της επιστροφής σε μια χαμένη πατρίδα. Ίσως είναι άδικο με λόγια να προσπαθεί κανείς να περιγράψει τη φετινή αυτή συνάντηση με τον Δημήτρη Μαραμή.
Μέσα σε διάστημα λίγων ημερών ο συνθέτης ήρθε ξανά για να συστήσει έναν ακόμα κύκλο τραγουδιών του στο κρητικό κοινό, τον Σκοτεινό Έρωτα, με μελοποιημένη ποίηση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, μέσα από τη δημιουργική απόδοσή της στα ελληνικά από τον Σωτήρη Τριβιζά. Μαζί με την Ελένη Δημοπούλου στην πρώτη τους κοινή εμφάνιση, έριξαν την αυλαία του Aegean Arts International Festival στο ήσυχο, κρυμμένο στο πράσινο θεατράκι της Επισκοπής Πεδιάδος, εμποτίζοντας το κοινό στη μελαγχολική και συνάμα σουρεαλιστική αύρα του Ισπανού ποιητή.
Η ψηλόλιγνη παρουσία της νεαρής θεσσαλονικιάς δίπλα στο πιάνο, σε συνδυασμό με τις απαιτητικές τραγουδιστικές ακροβασίες, στις οποίες την παρέσυρε το έργο, έντυσε απόλυτα ταιριαστά τις σκιές και τις σκοτεινές διαδρομές του έρωτα επιτρέποντας την ταραχή της ψυχής για την παράλογη δύναμή του πάνω στις ανθρώπινες ζωές.
Η συνέχεια, με τα τραγούδια του Μάνου Χατζηδάκι από το Ματωμένο Γάμο και άλλες ποιητικές στιγμές του Λόρκα, τα οποία αποδόθηκαν με εκτίμηση και σεβασμό προς το συνθέτη, υπενθύμισε την αναλλοίωτη φρεσκάδα και την αλήθεια που αυτά ενσαρκώνουν. Τέλος, ο εξαιρετικός αυτοσχεδιασμός του Δ. Μαραμή στο πιάνο, με φαντασία, αντιθέσεις καταβυθίσεων από τη μια, εκτινάξεων σε συναισθηματικά υψίπεδα από την άλλη, άφησε έναν απόηχο πλήρη νοημάτων, κρατώντας την προσοχή του κοινού αμείωτη καθ’ όλη τη διάρκεια του κομματιού. Η επαφή του συνθέτη με τους ανθρώπους που βρέθηκαν να συναντούν τον ίδιο και το έργο του, οι μετρημένες παρεμβάσεις του, άλλοτε για να αναδείξει σύμβολα και εικόνες και άλλοτε για να αφηγηθεί τις κρυφές διαδρομές κάποιου τραγουδιού, δημιούργησε το αίσθημα οικειότητας που καταγράφεται στα δυνατά σημεία εκείνης της βραδιάς.
Φαίνεται πως η αγάπη του Δ. Μαραμή για την Κρήτη, την οποία έχει επισκεφτεί αρκετές φορές στο παρελθόν, απογειώνεται με το επόμενο μεγαλόπνοο εγχείρημά του, που δεν είναι άλλο από το να κονταροχτυπηθεί στα αλώνια του Βιντσέντζου Κορνάρου με τον εμβληματικό και αθάνατο Ερωτόκριτο. Η πρόκληση για την παρουσίαση ολόκληρου του έργου από το συνθέτη είναι μεγάλη, καθώς αυτοβούλως ρίχνεται στη μάχη να δαμάσει τόσο το πέλαγος του κρητικού ιδιώματος, όσο και την εγγενή μελωδικότητα του δεκαπεντασύλλαβου που δεν επιτρέπει αστοχίες. Ο ίδιος σε παλαιότερη συνέντευξή του δηλώνει «πλήρως ανυπάκουος σε όλους τους κανόνες και ότι μόνος του θεμελιώνει νέες βάσεις για να ακουστεί και πάλι ολόφρεσκος ο ποιητικός λόγος. Για να αρέσει, να συγκινήσει, να ξεσηκώσει το ακροατήριο.»
Αναμένουμε ανυπόμονα, αλλά σιωπηλά. Τα μεγάλα έργα χρειάζονται, πριν από όλα, ησυχία…
Νεκταρία Μαυρουδή
